Η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία  είναι μια μέθοδος ψυχοθεραπείας που, μέσα από το λόγο και το παιχνίδι, ανάλογα με την ηλικία, προσπαθεί να βελτιώσει την ψυχοσυναισθηματική κατάσταση του παιδιού ή του εφήβου.

Τα παιδιά και οι έφηβοι με μέτριες ή σοβαρές ψυχοσυναισθηματικές ή και αναπτυξιακές δυσκολίες μπορεί να αντιδρούν σε άτομα και καταστάσεις με τρόπους που δεν κατανοούν και συχνά δεν μπορούν να ελέγξουν. Τα συναισθήματα μπορεί να είναι εξαιρετικά ισχυρά, συχνά συντριπτικά και επομένως δύσκολο να ρυθμιστούν ή να ελεγχθούν. Τέτοια συναισθήματα εκφράζονται συνήθως στη συμπεριφορά του παιδιού, η οποία με την πάροδο του χρόνου μπορεί να έχει αντίκτυπο στη συναισθηματική, γνωστική ή κοινωνική του ανάπτυξη. Η ψυχαναλυτική προσέγγιση  επιδιώκει να κοιτάξει κάτω από την επιφάνεια προβληματικών συναισθημάτων, συμπεριφορών ή σχέσεων και να βοηθήσει τα παιδιά, τους εφήβους και τις οικογένειές τους να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους και τις τρέχουσες δυσκολίες τους. Ο ψυχαναλυτικός ψυχοθεραπευτής παιδιού εστιάζει στη σύνθετη συναισθηματική ζωή του παιδιού ή του νέου ατόμου,  ενώ παράλληλα δίνεται υποστήριξη στους γονείς ή την οικογένεια στο σύνολό της.

Οι ψυχαναλυτικοί ψυχοθεραπευτές εκπαιδεύονται να παρατηρούν προσεκτικά ένα παιδί ή ένα νεαρό άτομο και να ανταποκρίνονται σε αυτό που μπορεί αυτό  να επικοινωνεί μέσω της συμπεριφοράς του και μέσω του παιχνιδιού του. Μέσω της θεραπευτικής σχέσης, τα προβλήματα που εντοπίζονται και κατανοούνται σε αυτή τη σχέση ρίχνουν φως σε εκείνα τα προβλήματα που υπήρχαν στο παρελθόν ή υπάρχουν στο παρόν σε  άλλες σχέσεις στη ζωή του παιδιού, εκτός της θεραπείας . Μέσω της σχέσης με τον θεραπευτή σε ένα σταθερό θεραπευτικό πλαίσιο, το παιδί ή ο έφηβος μπορεί να αρχίσει να γνωρίζει και να αισθάνεται ικανός να εκφράσει τις πιο ανησυχητικές σκέψεις και  συναισθήματά του. Με τα μικρότερα παιδιά, πολλές πληροφορίες  μπορούν να αποκτηθούν μέσω του παιχνιδιού : πώς παίζει ένα παιδί, μπορεί ένα παιδί να αναπτύξει ιστορίες στο παιχνίδι του, ποια είναι τα θέματα που προκύπτουν από αυτό το παιχνίδι, όλα αυτά είναι ζωτικής σημασίας πληροφορίες για τη συλλογή μιας εικόνας με τι πραγματικά παλεύει το παιδί μέσα του. Το να βοηθήσουμε ένα παιδί να κατανοήσει την εμπειρία του και να αναπτύξει τη δική του ατομικότητα και δυνατότητες είναι ένα βασικό αποτέλεσμα αυτής της μορφής ψυχοθεραπείας με παιδιά και νέους. Μπερδεμένα, φοβισμένα, πληγωμένα και αληθινά οδυνηρά συναισθήματα,  σταδιακά «μεταγράφονται» σε λέξεις ή συμβολίζονται μέσω του παιχνιδιού και της ζωγραφικής ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς. Αυτό που διαπιστώνεται είναι ότι όταν μπαίνουν σε λόγο- λέξεις , παιχνίδι ή και μέσω της ζωγραφικής  τέτοια συναισθήματα, μειώνεται η πιθανότητα για δυσλειτουργικές ή και διαταραγμένες  συμπεριφορές. Ως αποτέλεσμα, τα παιδιά είναι πιθανό να αισθάνονται λιγότερο ανήσυχα και περισσότερο ανακουφισμένα και απελευθερωμένα, να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους  και να είναι καλύτερα εξοπλισμένα για να διατηρήσουν σχέσεις με την οικογένεια, τους φίλους και τον κοινωνικό περίγυρο

Η αποτελεσματικότητα της ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας  παιδιών και νέων με κατάθλιψη, άγχος, επιθετικότητα και άλλα προβλήματα συμπεριφοράς είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη. Η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία λειτουργεί με διαταραχές προσωπικότητας, μαθησιακές δυσκολίες, διατροφικές διαταραχές, αυτοτραυματικές συμπεριφορές, διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές καθώς και σε παιδιά και εφήβους με άλλες  δυσκολίες στην ανάπτυξη και τις κοινωνικές σχέσεις, . Η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία παρέχει στους ασθενείς τα εργαλεία για να συνεχίσουν να λειτουργούν καλύτερα στον κόσμο, να αισθάνονται καλύτερα με τον εαυτό τους και να μειώνουν τα ψυχιατρικά συμπτώματα, να αντιμετωπίζουν καλύτερα τις προκλήσεις της ζωής με μεγαλύτερη ευελιξία και ελευθερία και μετά ​​από το τέλος της θεραπείας τους. Ανάλογα με τις ανάγκες των παιδιών, των εφήβων και τις οικογένειας, τη σοβαρότητα των δυσκολιών αλλά και τις δεδομένες δυνατότητες η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία μπορεί ποικίλλει σε συχνότητα (1-3 ή 4 φορές /εβδομάδα), διάρκεια (βραχεία, «κλειστού» ή «ανοικτού» τέλους) και σχήμα (ατομική, γονέα -παιδιού, οικογένειας κ.α).