«Όσο καλά και αν λειτουργούν όλες οι πτυχές μιας κοινωνίας,
η κοινωνία που αγνοεί τα παιδιά της κινδυνεύει
με αποδιοργάνωση και αυτοκαταστροφή.»
Με αυτά τα λόγια του Uri Broffenbrenner, ο Γ. Τσιάντης εισήγαγε το Διεθνές Συνέδριο «Το παιδί στον κόσμο του αύριο: η επόμενη γενιά» το 19911.
(Το άρθρο αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της ΕλληνικήςΨυχαναλυτικήςΕταιρείας)
Ο Γιάννης Τσιάντης γεννήθηκε το 1939 στην Φουρνά Ευρυτανίας και πέθανε στην Αθήνα στις 26/02/2023.
Σπούδασε Ιατρική στο Ε.Κ.Π.Α., απ’ όπου πήρε το πτυχίο του το 1964. Μετεκπαιδεύτηκε στην Ψυχιατρική στην Ελλάδα και στην Αγγλία, όπου μετανάστευσε το 1969.
Το 1965 παντρεύτηκε στη Λάρνακα τη Βάσω Τζέτζα, κοινωνική λειτουργό, και λίγο αργότερα ξεκίνησε μαζί της το ταξίδι στον κόσμο της παιδοψυχιατρικής και της ψυχοθεραπείας. Από το ‘παρασκήνιο’ η Βάσω συνόδευσε και στήριξε το έργο του, αλλά και η ίδια συνέχισε τις σπουδές της και απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο στην κοινωνική εργασία. Οι τρεις γυιοί τους γεννήθηκαν στην Αγγλία.
Ο Γιάννης μετεκπαιδεύτηκε στην Παιδοψυχιατρική (1969-74) στην Αγγλία. Το 1970 πήρε το D.P.M. (Diploma in Psychological Medicine) και το 1973 έγινε μέλος του Βασιλικού Κολλεγίου Ψυχιάτρων. Ταυτόχρονα εκπαιδεύτηκε στην ψυχοθεραπεία στο Λονδίνο και έγινε μέλος της Βρετανικής Ένωσης Ψυχοθεραπευτών (B.P.A.). Ο τίτλος ειδικότητάς του στην Παιδοψυχιατρικής αναγνωρίστηκε στην Ελλάδα το 1980.
Στην Αγγλία εργάστηκε ως Επιμελητής (Registrar) στο Paddington Green Children’s Hospital του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου St. Mary’s του Λονδίνου και ως Επιμελητής ‘Senior Registrar’ στο Child Guidance του Tavistock Centre στο Λονδίνο. Το 1984 του αποδόθηκε στην Αγγλία η τιμητική διάκριση του Fellow του Βασιλικού Κολλεγίου Ψυχιάτρων.
Επιστροφή στην Ελλάδα
Ο Τσιάντης επέστρεψε στην Ελλάδα το 1974 και ρίχτηκε ολόψυχα στον αρχικό του στόχο: να εισάγει την παιδοψυχιατρκή στην κοινότητα και στην κοινωνία, να ευαισθητοποιήσει όλους όσους εμπλέκονταν με τα παιδιά από τη γέννηση ως και την εφηβεία και να αναμορφώσει το Εθνικό Σύστημα Υγείας στην Ελλάδα ώστε να φροντίσει τα παιδιά σε όλα τα επίπεδα της πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας περίθαλψης.
Στις αρχές του 1977 ίδρυσε το Τμήμα Ψυχολογικής Παιδιατρικής, στο Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», με την συμπαράσταση αρχικά του Σπύρου Δοξιάδη, τότε Διευθυντού του «Αγία Σοφία».
Ήταν η εποχή που οι δρόμοι μας διασταυρώθηκαν για πρώτη φορά. Η συνεργασία μας ξεκίνησε με ταξίδια ανά την Ελλάδα για την ευαισθητοποίηση και επιμόρφωση παιδαγωγών και παιδιάτρων σε θέματα που αφορούσαν την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων. Ακολούθησαν τα ταξίδια στη Λέρο για τη διερεύνηση των συνθηκών διαβίωσης των εγκαταλελειμμένων στο ΠΙΚΠΑ Λέρου «παιδιών», με στόχο να επιτύχουμε την απο-ασυλοποίησή τους. Το 1981 εργάστηκα με μερική απασχόληση για 3 χρόνια στο «Αγία Σοφία» ως ψυχοθεραπεύτρια και συμμετείχα στο πρόγραμμα εκπαίδευσης ψυχιάτρων και παιδοψυχιάτρων. Εκεί έζησα από κοντά την ενεργητικότητα, την αποφασιστικότητα, την αφοσίωση και το πάθος του Γιάννη για την παιδοψυχιατρική και τη φροντίδα των παιδιών και των οικογενειών τους.
Το Τμήμα Ψυχολογικής Παιδιατρικής έγινε τελικά ένα φυτώριο για την εκπαίδευση εκατοντάδων επαγγελματιών της ψυχικής υγείας (ψυχιάτρων, παιδοψυχιάτρων, ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών, παιδαγωγών, εργοθεραπευτών, νοσηλευτών, κλπ.) για παιδιά και εφήβους. Όταν η Έφη Λάγιου-Λιγνού, σήμερα πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Παιδιού και Εφήβου (ΕΕΨΨΠΕ) επέστρεψε στην Ελλάδα από το Λονδίνο, η ψυχαναλυτική εργασία με γονείς και βρέφη προστέθηκε στις υπηρεσίες που το Τμήμα προσέφερε στους ενδιαφερόμενους γονείς και επαγγελματίες της υγείας.
Το 1981 ο Γιάννης Τσιάντης απέκτησε Διδακτορικό Δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, με θέμα: «Μεταβολές της επιθετικότητας κατά τη θεραπεία της σχιζοφρένειας» και το 1984 ολοκλήρωσε τη διατριβή του επί υφηγεσία, με θέμα: «Ψυχικές διαταραχές και νοημοσύνη παιδιών με Μεσογειακή αναιμία».
Το 1998, 24 χρόνια μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, με την υπ’ αριθ. Α 1α/14023/98 κοινή υπουργική απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και του Υπουργού Υγείας και Πρόνοιας το ‘Τμήμα Ψυχολογικής Παιδιατρικής’ μετονομάστηκε σε «… Παιδοψυχιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ, με Διευθυντή τον Αναπλ. Καθηγητή Παιδοψυχιατρικής Ι. Τσιάντη.»
Από την Παιδοψυχιατρική Κλινική μπόρεσε να δώσει την ώθηση και την απαραίτητη ανάπτυξη σε όλους τους τομείς (κλινικό, εκπαιδευτικό, ερευνητικό), διευθύνοντάς την μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 2006. Μια από τις πολλές σημαντικές αρετές του Τσιάντη ήταν η επιλογή άξιων συνεργατών, οι οποίοι συνεχίζουν να διευρύνουν και να εμπλουτίζουν το έργο που ξεκίνησε.
- Στην Ελλάδα
Δραστηριοποιήθηκε κατά καιρούς αναλαμβάνοντας προσωρινά διοικητικές θέσεις σε δομές που προσέφεραν επιστημονικό και κοινωνικό έργο για το παιδί και τον έφηβο και συμμετείχε ενεργητικά στο πρόγραμμα ‘ΨΥΧΑΡΓΩΣ’.
Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας Ελλάδος, καθώς και ιδρυτικό μέλος και Συντονιστής του παιδοψυχιατρικού κλάδου της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας.
Υπήρξε επίσης ιδρυτής και επιστημονικός υπεύθυνος στην αρχή της λειτουργίας της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων (ΕΨΥΠΕ), διευθυντής της Μονάδας Ημέρας για αυτιστικά παιδιά του Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής, του Ινστιτούτου Κοινωνικής Ψυχιατρικής, και πολλών άλλων.
Συμμετείχε στο πρόγραμμα από-ιδρυματισμού του ΠΙΚΠΑ Λέρου και μερίμνησε για τη λειτουργία του κοινοτικού σπιτιού ‘Η ΘΕΤΙΣ’ και των ξενώνων ‘ΑΡΙΑΔΝΗ’ και ‘ΟΔΥΣΣΕΑΣ’.
Ίδρυσε τη Μονάδα Κοινοτικής Παιδοψυχιατρικής στο Δήμο Αμπελοκήπων για παιδιά, εφήβους και τις οικογένειές τους και το Κέντρο Εκπαίδευσης και Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης Εφήβων (ΚΕΨΥΕ).
- Στην Κύπρο
Το 1991, ο Γ. Τσιάντης, με τον Δ. Αναστασόπουλο και τον Ν. Ζήκο, συνέβαλαν στη δημιουργία της Κυπριακής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας (ΚΕΨΨ). Οργάνωσαν ένα προκαταρκτικό πρόγραμμα ευαισθητοποίησης στην ψυχαναλυτική θεωρία και πρακτική.
Η ΚΕΨΨ ανήκει σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ψυχαναναλυτικής Ψυχοθεραπείας (EFPP) και πρόσφατα αναγνωρίστηκε ως Συνεργαζόμενο Κέντρο (Allied Centre) της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης.
- Στην Ευρώπη, στην Ε.Ε. και στον Π.Ο.Υ.
Είχε διατελέσει πρόεδρος Ιατρικών ειδικοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης – του κλάδου Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής (UEMS-CAP), αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής (ESCAP), αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας (EFPP) από το 1991 για αρκετά χρόνια , κ. ά.
Ο Τσιάντης εργάστηκε και ως εμπειρογνώμων σε διεθνείς οργανισμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Είχε συντονίσει και συμμετάσχει σε δεκάδες διακρατικά και εθνικά ερευνητικά προγράμματα.
Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία
Ο Γιάννης ήταν ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας (1977), ιδρυτικό μέλος, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας και μέλος της Βρετανικής Εταιρείας Ψυχοθεραπείας.
Η ίδρυση της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Παιδιού και Εφήβου (ΕΕΨΨΠΕ), το 1991, ήταν η υλοποίηση του αρχικού του «ονείρου» και ένα δώρο για την Ελληνική κοινωνία. Σήμερα η ΕΕΨΨΠΕ αριθμεί ήδη 30 μέλη και 63 εκπαιδευόμενα ή υποψήφια μέλη.
Από το 1984, που ιδρύθηκε η Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία (ΕΨΕ), ο Τσιάντης απευθύνθηκε σε μέλη και εκπαιδευόμενους και οι δύο Εταιρείες συνεργάστηκαν σε ερευνητικά προγράμματα και στη συν-διοργάνωση επιστημονικών εκδηλώσεων.
Το περιοδικό ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΣ
Το περιοδικό «Παιδί και Έφηβος: Ψυχική Υγεία και Ψυχοπαθολογία», που εκδίδεται υπό την αιγίδα της ΕΕΨΨΠΕ, από το 1994 ως και σήμερα, είναι βήμα για πρωτότυπα επιστημονικά άρθρα, αλλά και για τη γνωστοποίηση ερευνητικών προγραμμάτων για το παιδί και των έφηβο στους ενδιαφερόμενους αναγνώστες.
Η βιβλιογραφία που ακολουθεί είναι μια μικρή επιλογή από τις δημοσιεύσεις του Τσιάντη και απλώς ενδεικτική του εύρους των ενδιαφερόντων του.
ΤΣΙΑΝΤΗΣ Ι. και ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΣ Σ. (1987, 1988, 1990) (Επ. Εκδ.) Σύγχρονα θέματα παιδοψυχιατρικής, 3 τόμοι. Αθήνα, Εκδ. Καστανιώτη.
ΤΣΙΑΝΤΗΣ Ι. (1991, 1993) (Επ. Εκδ.) Ψυχική υγεία του παιδιού και της οικογένειας.
2 τόμοι. Αθήνα, Εκδ. Καστανιώτη.
TSIANTIS J., SANDLER A.M., HOLDER A. and TISCHLER L. (1996) Countertransference in the Psychoanalytic Psychotherapy with Children and Adolescents. London, Karnac.
TSIANTIS J. (2000) (Editor-in-Chief) Work with Parents: Psychoanalytic Psychotherapy with Children and Adolescents. The EFPP Clinical Monographs in Psychoanalytic Psychotherapy. London, Karnac. Η Μονογραφία μεταφράστηκε στα Ελληνικά (Μτφρ. Έφη Μαρκοζάνε) και εκδόθηκε ταυτόχρονα στην Αθήνα, από τις Εκδόσεις Καστανιώτη (2000).
Άλλες Μονογραφίες της σειράς αυτής αφορούν τα εξής θέματα:
- Supervision and its Vicissitudes (Εποπτεία και τα πεπρωμένα της)
- Psychoanalytic Psychotherapy in Institutional Settings (Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία σε θεσμικά πλαίσια)
- Psychoanalytic Psychotherapy of the Severely Disturbed Adolescents (Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία με σοβαρά διαταραγμένους εφήβους)
- Assessing Change in Psychoanalytic Psychotherapy of Children and Adolescents: Today’s Challenge. (Αξιολόγηση της δι-επεξεργασίας στην ψυχοθεραπεία παιδιών και εφήβων: οι προκλήσεις σήμερα).
KOLVIN I. et al. (Λονδίνο) ΤΣΙΑΝΤΗΣ Ι. και συν. (Αθήνα) & ALMQVIST F. (Ελσίνκι) (1999) Ψυχοθεραπεία για την παιδική κατάθλιψη. Παιδί και Έφηβος: Ψυχική Υγεία και Ψυχοπαθολογία, 1, 2.
ΤΣΙΑΝΤΗΣ Ι. και συν. (2002) Ψυχοθεραπεία για την κατάθλιψη στην πρώιμη εφηβεία: σύγκριση δύο ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων σε τρεις Ευρωπαϊκές χώρες. Παιδί και Έφηβος: Ψυχική Υγεία και Ψυχοπαθολογία, 4, 2.
«Θέματα Ψυχοδυναμικής και Ψυχοκοινωνικής Παιδοψυχιατρικής: Αφιέρωμα στον Καθηγητή Γιάννη Τσιάντη». Υπεύθυνος Έκδοσης: Στ. Χριστογιώργος. Αθήνα, Εκδ. Καστανιώτη, 2007. Ο τιμητικός αυτός τόμος περιέχει σημαντικά άρθρα των συνεργατών και συνοδοιπόρων του Γιάννη Τσιάντη.
Ο Τσιάντης θα μείνει στο νου και στις καρδιές μας να μας θυμίζει να συνεχίζουμε να παλεύουμε για τα ιδανικά που μοιραζόμαστε.
Όλγα Μαράτου, Δρ.Ψ.
Απρίλιος 2023